Mars’ta bulunan küresel, golf topu büyüklüğündeki bir cismi lazerle vuran NASA’nın Curiosity gezgini, cismin Kızıl Gezegen’in gökyüzünden düşen bir demir-nikel meteorit olduğunu doğruladı.
Demir-nikel meteoritler Dünya’da yaygın görülen bir uzay taşları sınıfı ve daha önce Mars’ta da örneklerine rastlanmıştı ancak “Yumurta Taş” (Egg Rock) şeklinde adlandırılan bu örnek, Mars’ta laser spektrometreyle incelenen ilk örnek oldu. Curiosity’yi yöneten ekip bu incelemeyi yapabilmek için gezginin Kimya ve Kamera (ChemCam) cihazını kullandı.
Gezgini yöneten Mars Bilim Laboratuarı (MSL) projesinden bilim insanları, tuhaf görünümlü taşı ilk kez, gezginin 27 Ekim’de ulaştığı bir alanda, Curiosity’nin Direk Kamerası tarafından çekilen fotoğraflarda fark etti.
Toulouse Üniversitesi ve Fransız Ulusal Bilim Araştırma Merkezi’nin Astrofizik ve Gezegen Bilim Araştırma Enstitüsü’nden (IRAP) ChemCam ekibi üyesi Pierre-Yves Meslin, “Yeni bölgeden Mastcam görüntülerine ulaştığımızda bu nesnenin koyu, düz ve cilalı görünüşü ve küresel sayılabilecek şekli, bazı MSL bilim insanlarının dikkatini çekti” diyor.
ChemCam demir, nikel ve fosfor ve bunlara ilave olarak, cisim üzerindeki dokuz noktaya yapılan düzinelerce lazer vuruşundan ortaya çıkan ışığın spektrumunun analizi aracılığıyla konsantrasyonları henüz belirlenmekte olan daha az miktarda başka içerikler buldu. Meslin’e göre, bazı noktalardaki nikel ve fosfor zenginliği, demir-nikel meteoritleri hariç nadir bulunan bir demir-nikel-fosfit mineralinin varlığına işaret ediyor.
Demir meteoritleri genellikle, eriyerek asteroitin bileşimindeki metal bölümün merkeze doğru çökmesi ve bir çekirdek oluşturmasına izin veren asteroitlerin çekirdekleri şeklinde oluşuyorlar.
New Mexico Üniversitesi’nden ChemCam ekibi üyesi Horton Newsom, “Demir meteoritleri, parçalanan ve çekirdeklerinden parçalar Dünya’ya ve Mars’a inen çok sayıda değişik asteroite dair bilgiler sunuyor” diyor ve ekliyor; “Mars, Dünya’dakinden farklı bir asteroitler topluluğuna dair örnekler bulunduruyor olabilir.”
Ayrıca, Mars’ta bulunan demir meteoritlerinin -daha önceden Mars gezginleri tarafından bulunan örnekler dahil- incelenmesi, Dünya koşullarının demir meteoritlerine etkilerine kıyasla, Mars koşullarına uzun süre maruz kalmanın onları nasıl etkilediğine dair bilgiler de sunabilir. Yumurta Taş, Mars yüzeyine milyonlarca yıl önce düşmüş olabilir. Araştırmacılar, yüzeyle iç kimyayı kıyaslamak için, her bir hedef noktaya yapılan ilk birkaç lazer vuruşundan elde edilen ChemCam verilerini ve aynı noktaya yapılan sıralı vuruşlarla elde edilen verileri inceleyecekler.
Yumurta Taş, gezgin Sharp Dağı’nın eteklerinde, tortul kayaların kadim göl tabanı ortamlarına dair bilgiler sakladığı Murray formasyonuna doğru ilerlerken bulundu. Curiosity’nin geçen ay başlayan ikinci uzatmalı görevinin ana bilimsel hedefi, kadim çevresel koşulların zaman içinde nasıl değiştiğini incelemek. Görev şimdiden bu bölgenin, bir zamanlar mikrobiyal yaşam için uygun şartlar sunduğunu belirledi.
Curiosity beş yıl önce bu ay, 26 Kasım 2011’de Cape Canaveral Hava Kuvvetleri Üssü’nden fırlatılmıştı. Ağustos 2012’de, Sharp Dağı’nın eteklerinde Gale Krateri’nin içinde indi.
Gezgin, 23 ay olarak planlanan birincil görevinin iki katından daha uzun süre çalıştıktan sonra, 10 bilimsel cihazından ikisinin kapasitesinde potansiyel bir düşüş görülmesine rağmen araştırmalarına devam edebilecek durumda. Curiosity’nin birincil görev boyunca çalışmak üzere tasarlanan Nötronların Dinamik Albedosu (DAN) cihazının nötron üreten parçası, voltajda düşüş gösteren veriler yolluyor. DAN nötron üretemez duruma gelse bile, cihaz pasif modunu kullanarak yerde bulunan su moleküllerini aramaya devam edebilir. Curiosity’nin Gezgin Çevresel Gözlem İstasyonu’nun (REMS) rüzgar algılama performansında da değişiklikler meydana geliyor ama cihaz yine de sıcaklık, nem ve basınç gibi diğer günlük Mars havası verilerini yollamaya devam ediyor. Rusya tarafından üretilen DAN ve İspanya tarafından üretilen REMS’ten yollanan olağan dışı verilerin bütünlüklü incelemesi hala devam ediyor.
ChemCam, Birleşik Devletler Enerji Bakanlığı Los Alamos Ulusal Laboratuarı ve Fransız Ulusal Uzay Ajansı (CNES) işbirliğiyle üretildi. Mastcam, Malin Uzay Bilimi Sistemleri tarafından üretildi.
