Astronomlar, süper kütleli bir kara delik tarafından parçalanırken ölen bir yıldızdan gelen nadir bir ışık parlamasını yakaladı.
Bu nadiren görülen “gelgit bozulması olayı” (yıldızlarda gerçekleşen gerilimin giderek artması durumu) Dünya’dan sadece 215 milyon ışık yılı uzaklıkta meydana gelerek şimdiye kadar kayıtlara geçen en yakın olay olmuştur. Kıyaslama yapmak gerekirse, Dünya’ya en yakın yıldız olan Alpha Centauri yaklaşık 4 ışık yılı ötede ve Samanyolu Galaksisi’nin çapı ise kabaca 200,000 ışık yılıdır. Bir ışık yılı, ışığın bir yılda kat ettiği mesafedir ki bu da yaklaşık 10 trilyon km yapmaktadır.
Bilim Kurgu Gibi Bir Olay
Yeni çalışmanın başyazarı, Birleşik Krallık’taki Birmingham Üniversitesi’nde öğretim görevlisi ve Kraliyet Astronomi Topluluğu araştırma görevlisi olan Matt Nicholl, Avrupa Güney Gözlemevi’nden yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Yakınındaki yıldızı ‘yutan’ bir kara delik fikri kulağa bilim kurgu gibi gelebilir Fakat bu bir gelgit bozulması olayında meydana gelen durumun ta kendisidir.”
-baş yazar Matt Nıcholl
Araştırmacılar, ESO’nun Çok Büyük Teleskop’u ve Yeni Teknoloji Teleskop’u dahil olmak üzere çok sayıda teleskobu kullanarak bu olayı yakaladılar.
Çalışmanın ortak yazarı olan Thomas Wevers, Santiago/Şili’de ESO bursiyeri ve bu çalışma sırasında Birleşik Krallık Cambridge Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’ndeydi.
“Şanssız bir yıldız, bir galaksinin merkezindeki süper kütleli kara deliğin çok yakınında dolaşırken, kara deliğin aşırı çekim kuvveti, yıldızı incecik spagetti benzeri bir malzemeye çevirdi.”
-ortak yazar Thomas Wevers
ESO yetkilileri, bu olayları görmenin geçmişte zor olduğunu, çünkü kara delik yıldızı yerken, ölen yıldızdan toz gibi görüşü engelleyen materyalleri fırlatma eğiliminde olduğunu söyledi. Şanslıyız ki yeni olay, yıldız parçalandıktan hemen sonra incelendi.
Birçok Farklı Dalga Boyunda Çalışmalar Yapıldı
Araştırmacılar, AT2019qiz olarak bilinen olay üzerinde, kara delikte parlamanın şiddetlenmesi ve sönükleşmesi boyunca 6 ay süreyle çalıştılar. Gözlemler morötesi, optik, X-ışını ve radyo dalga boylarında sürdürüldü. Araştırmacılar, gerçekleşen olaya kapsamlı şekilde bakarak yıldızdaki malzemenin yüzeyden nasıl ayrıldığını ve yıldızın gönderdiği giderek sönen parıltısını bizlere gösterdiğini söyledi.
Aynı zamanda araştırmacılar yok olan yıldızın boyutlarını da ölçtü ve Güneşimiz ile aynı kütlede olduğu sonucuna vardılar. Güneş’in kütlesinin 1 milyon katından daha fazla bir kütleye sahip olan süper kütleli kara deliğin karşısındaki yıldızın yok olmaktan başka hiçbir şansı yoktu.
Ekip ayrıca süper kütleli kara deliklerin etrafındaki aşırı ortamda maddenin nasıl davrandığını öğrenmek adına AT 2019qiz‘in bu konuda öncülük ettiğini söyledi. Araştırmaya dayalı olan bu çalışma, Kraliyet Astronomi Cemiyeti’nin Aylık Bildirimleri‘nde yayınlandı.
