Parker Güneş Sondası Yer ile Güneş arasındaki mesafenin sadece yüzde dörtlük bir kısmında dolanacak. Bu mesafede sıcağa nasıl dayanacak?
Eski Yunan mitolojisinde, Icarus’un güzel kanatları onu, kendinden emin ve çok cesur bir hale getirmiştir. Kendinden geçmiş bir halde Güneş’e doğru uçarken çok yaklaştı ve kanatları eriyerek Dünya’ya düştü. İnsanlar da ilk Güneş keşif sondası ile aynı kaderi mi paylaşacak yoksa ustalığımız bizi kurtaracak mı?
On yıllar boyunca Güneş Sistemimizi anlamak için Mars’a, Satürn’e ve hatta kıymetli cüce gezegenimiz Plüton’a sondalar gönderdik. Bu sırada hepsinin kalbindeki yıldız sondasız kaldı.
Bu değişmek üzere. NASA’nın Parker Sondası geçtiğimiz Cumartesi günü fırlatıldı. Ve yedi yıllık görevi boyunca Parker Güneş etrafında iki düzine tur atacak, son üç turunda 6.3 milyon kilometre kadar yakınlaşacak. Bu Yer ve Güneş arasındaki mesafenin yüzde 4’ü civarına denk geliyor.
Parker Güneş Sondası Projesi Yardımcı Bilim İnsanı, Nour Raouafi, “Parker, bilim insanlarının on yıllardır kafasını karıştıran sorulara cevap vermekle kalmayacak ve aynı zamanda belki de şimdiye kadar hiç bilinmeyen fenomenlerin keşiflerine öncülük edecek,” diyor. “Bu görev Güneş ve heliosferik araştırmaları yeni bir doğrultuya yönlendirecek.”
Parker’ı kullanarak bilim insanları Güneş Sistemimizin yıldızı etrafındaki sıra dışı bilinmeyenleri ortaya çıkarmayı umuyorlar. Bunlar arasında öne çıkanı, 1600 kilometre aşağısı 5500 santigrat derecelerde ve görece “soğuk” iken korona olarak isimlendirilen dış atmosfer neden 1 milyon santigrat derecelere ulaşabiliyor.
Sıcaklık ile Isı Arasındaki Fark
Bu sıcaklıklar Parker’ın sağlığı konusunda sizi endişelendirdi mi? Terlemeyin.
Raouafi, “Uzay aracı ve yükü Yer yüzünde bizim maruz kaldığımızın 500 katına kadar fazlasına dayanabilecek kalkanlarla korunuyor,” diyor.
Karbon kompozitten üretilen ısı kalkanı, yakınlaşma sırasında uzay aracı ile Güneş arasında konumlandırılmış olmalı. Eğer kalkan çok az bir şekilde bile yanlış konumlandırılsa uzay aracı saniyeler içinde erir.
Fakat bu uç sıcaklıklarda karbon neden erimiyor? Sebebi sıcaklık ile ısı arasındaki temel farkta yatıyor. Sıcaklık moleküllerin kinetik enerjisi olarak tanımlanır, yüksek sıcaklık demek daha hızlı hareket eden moleküller demektir. Fakat ısı moleküller arası enerji taşınmasıdır.
Güneş atmosferinin hemen dışında uzayın boşluğu bulunmaktadır. Burada birkaç molekül Oarke’ın Güneş kalkanıyla çarpışıp cihaza ısı transferinde bulunur. NASA kalkanın sadece 1300 santigrat dereceye ulaşabileceğini tahmin etmekte. Bu sırada 12 santimetrelik kalkanın diğer yüzünde uzay aracının gövdesi 30 santigrat derecede rahat bir şekilde kalmakta.
Parker, Güneş’in elektrik ve manyetik alanlarını, plazma ve enerjik parçacıkları ile güneş rüzgarlarını analiz etmek üzere dört farklı aletle donatıldı.
Güneş’in sıcağına göğüs gerecek kadar cesur olması gereken tek alet, kalkanın kenarından dışarı çıkıntı yapması gereken elektrik alan antenleri ve plazma detektörü. Bu aletlerin kabloları niyobyum ile kaplanarak güçlendirilmiş ve safir kristal tüplerle koruyucu bir zarfa alınmış.
Bilim insanları korona ile Güneş yüzeyi arasındaki sıcaklık farkına neyin sebep olduğunu bulmayı merak ettikleri gibi özellikle güneş rüzgarlarını neyin hızlandırdığını anlamayı çok istiyorlar (güneş rüzgarları Güneşten salınan elektron, proton gibi yüklü parçacıklardır). Parçacıklar yeterli güçte Yeryüzü’ne doğru fırlatıldığında, radyo iletişimini bozma, uydulara zarar verme, hatta bazı uç örneklerde, enerji hatlarında kesintiler gibi etkilere sahiptir. Güneş rüzgarları saatte 2.9 milyon km hızlara ulaşabilirler fakat bu hızlara nasıl ulaştıkları henüz bilinmiyor.
Raouafi, “Güneş rüzgarı, Yeryüzü ve ötesine yolculuğu sırasında; başlangıçta koronadaki plazmayı bu sıcaklık ve hızlara ulaştıran etkileri tamamen gizleyen bir takım fiziksel süreçlerden oldukça fazla etkilenir,” diyor. “Nasıl çalıştığını anlamak maksadıyla ihtiyacımız olan verileri toplamak için koronanın içine dalmaktan daha iyi bir çözüm yok.”
İkarus’un Güneş’e uçuşu keyfine olsa da, Parker’ın ziyareti tamamen iş için. Sondanın önümüzdeki yıllarda tamamlaması gereken ciddi işleri ve cevaplaması gereken birçok soru var.