NASA/ESA Hubble Uzay Teleskobu’nun yardımıyla Alman bilim insanları önderliğindeki bir grup astronom Mars ile Jüpiter arasındaki asteroid kuşağında ilgi çekici karakteristiğe sahip bir nesne gözlemlediler: birbiri etrafında dönen ve kuyruklu yıldız benzeri parlak, uzun kuyruk benzeri yapı gösteren iki asteroid. Bu aynı zamanda kuyruklu yıldız olarak sınıflandırılan ilk çift asteroid (288P). Makale bu hafta Nature dergisinde yayınlandı.
Eylül 2016’da asteroid 288P Güneş’e en yakın geçişini yapmadan hemen önce Yer’e astronomların NASA/ESA Hubble Uzay Teleskobu ile detaylı gözlemini yapabilmelerine olanak sağlayacak kadar yakındı.
Mars ile Jüpiter arasındaki asteroid kuşağında bulunan 288P’nin görselleri onun aslında tek bir nesne olmadığını, neredeyse aynı büyüklükte olan ve birbiri etrafında yaklaşık 100 km mesafede dolanan iki asteroid olduğunu ortaya çıkardı. Birbiri etrafında dolandıkları için bu tip sistemlerdeki nesnelerin kütleleri ölçülebilmektedir bu nedenle bile bu sistemin keşfi önemlidir.
Fakat gözlemler aynı zamanda çift sistemde devam etmekte olan etkinliği de ortaya çıkardı. Ekip lideri ve araştırma makalesinin baş yazarı Jessica Agarwal (Max Planck Institute for Solar System Research, Almanya), “Kuyruklu yıldızların kuyruklarının oluşmasında da etkin olan güneş ısısı ile süblimleşen su buzunun güçlü işaretlerini algıladık,” diyor. Bu 28P’yi aynı zamanda ana kemer kuyruklu yıldızı olarak sınıflandırılmış, bilinen ilk çift asteroid sistemi yapıyor.
288P, iki bileşenin geniş ayrıklığı, neredeyse eşit kütleleri, yüksek yörünge basıklığı ve kuyruklu yıldız benzeri etkinliği gibi değişik özellikleri ile Güneş Sistemi içerisindeki bilinen geniş asteroid çiftleri arasında eşsiz olma özelliği taşıyor. Agarwal 288P’nin gözlenen etkinliğinin geçmişine ait de bilgiler verdiğinden bahsediyor: “Yüzey buzu Güneş Sistemi’nin ömrü kadar dayanamayabilir ancak birkaç metre kalınlığındaki ateşe dayanıklı toz manto sayesinde milyarlarca yıl korunabilir.”
Bu sanatçı tasvirinde 288P’nin Güneş etrafındaki dolanımı gösterilmiş. Belli bir mesafeden kuyruklu yıldız benzeri yapı açıkça görünebilmektedir. Görsel: ESA/Hubble, L. Calçada, M. Kornmesser
Buradan yola çıkarak ekip 288P’nin yaklaşık 5000 yıldır var olan bir çift sistem olduğu sonucuna ulaştı. Agarwal oluşum sürecini detaylandırıyor: “288P’nin en olası oluşum senaryosu hızlı dönmeden kaynaklı parçalanmadır. Sonrasında iki parça süblimleşmeden kaynaklı tork sebebiyle birbirinden ayrılmış olabilir.”
288P’nin bilinen diğer çift asteroid sistemlerinden çok farklı olması bu özellikleri barındıran bir yapının sadece rastlantı olmayabileceği gibi bazı soruları gündeme getiriyor. 288P’yi bulmak fazlaca şans gerektirdiği gibi büyük olasılıkla uzun bir süre de türünün tek örneği olarak kalacak. Agarwal, “bu soruyu cevaplayabilmek için daha fazla teorik ve gözlemsel çalışmalara, aynı zamanda 288P’ye benzer nesnelere ihtiyacımız var.” diyor.
ESA/NASA Hubble Uzay Teleskobu tarafından elde edilmiş bu zaman atlamalı videoda iki asteroidin kuyruklu yıldız benzeri yapıları görünmektedir. Görsel: NASA, ESA, and J. Agarwal (Max Planck Güneş Sistmei Araştırma Entitüsü)
