Gezegen boyutunda bir cisim, Güneş Sistemi’nin Plüton’un ötesindeki dış bölgelerinde, Güneş etrafında dönüyor olabilir.
Arizona Üniversitesi’nin Ay ve Gezegen Laboratuvarı’ndan (LPL) bilim insanları, Dünya ve Mars arası bir kütleye sahip görünmeyen bir cismin Kuiper Kuşağı’nda, Neptün’ün ötesinde, binlerce buzlu asteroidle, kuyruklu yıldızla ve cüce gezegenle dolu bir bölgede gizleniyor olabileceğini belirlediler.
Ocak 2016’da farklı bir grup bilim insanı, Plüton’dan yaklaşık 25 kat daha uzakta, Güneş etrafında dönen Neptün boyutunda bir gezegenin varlığını öne sürmüştü. Bu varsayımsal gezegene “Gezegen Dokuz” adı verilmişti, böylece her iki tahmin de doğruysa öne sürülen bu cisimlerden bir tanesi Güneş Sistemi’nin 10. gezegeni olabilir.
LPL’den bilim insanları tarafından tarif edilen bu “gezegen kütleli cisim”, Kuiper Kuşağı’ndaki buzlu uzay kayaları popülasyonunun yörüngelerini etkiliyor gibi görünüyor. Uzak Kuiper Kuşağı cisimleri (KBO’lar), Güneş etrafında eğilmiş yörüngelere sahipler. Çoğu KBO’nun eğilmiş yörünge düzlemlerinin ortalaması, Güneş Sistemi’nin değişmez düzlemi adı verilen şeye denk geliyor.
Ama Astronomical Journal’da yayınlanacak bir çalışmada araştırmacılar, çoğu uzak KBO’nun yörüngesinin, değişmez düzlemden ortalama 8 derece kadar eğik olduğunu ve bunun da kütle çekim alanıyla çevresindekileri saptıran daha ağır cisimlerin varlığına işaret ettiğini söylüyorlar.
Çalışmanın başyazarı Kat Volk bir demeçte “sonuçlarımızın en olası açıklaması, görülmeyen bir kütlenin olması” diyor. “Hesaplamalarımıza göre ölçtüğümüz sapmaya sebep olmak için Mars kadar ağır bir şeye ihtiyaç var.”
LPL’de gezegen bilimleri profesörü olan Renu Malhotra’ya göre KBO’lar aynı topaçlar gibi davranıyorlar.
“Bir sürü topacınız olduğunu ve hepsini hafifçe ittiğinizi düşünün… Anlık bir fotoğraflarını çekerseniz dönme eksenlerinin farklı doğrultularda olduğunu bulursunuz ama ortalamada Dünya’nın yerel kütle çekim alanını gösteriyor olacaklardır. Her KBO’nun yörünge eğim açısının farklı doğrultularda olmasını bekleriz ama ortalamada dikey olarak Güneş ve büyük gezegenler tarafından belirlenen düzleme doğru bakıyor olacaklardır.”
Kulağa gizemli “Gezegen Dokuz’a” benziyor gibi gelebilir ancak araştırmacılar “gezegen kütleli” cismin aynı şey olmak için fazla küçük ve fazla yakın olduğunu söylüyorlar. Gezegen Dokuz Dünya’dan 500 ile 700 astronomi birimi (AB) arası bir uzaklıkta yer alıyor ve kütlesi Dünya’nın 10 katı kadar. (Örnek vermek gerekirse Plüton Güneş’ten 50 astronomi birimi kadar uzakta bulunuyor.)
Volk’a göre “bu KBO’ları etkilemek için çok uzak.” “KBO’ları gerçekten etkilemek için 100 AB’den çok daha yakın olmak zorunda.”
Kuiper Kuşağı’nda şimdiye kadar hiçbir gezegen boyutunda cisim bulunmamış olsa da araştırmacılar, şu anda Şili’de üretilmekte olan Büyük Sinoptik Araştırma Teleskobu’nun (LSST) bu gizli dünyaları bulmaya yardımcı olacağı konusunda iyimserler. Malhotra “LSST’nin gözlenen KBO’ların sayısını 2,000’lerden yaklaşık 40,000’lere taşıyacağını düşünüyoruz” diyor.
Malhotra “Orada çok daha fazla KBO var, yalnızca onları daha görmedik” diye de ekliyor. “Bazıları LSST’nin bile bulamayacağı kadar uzak ve sönükler, ama teleskop gökyüzünü şu anki araştırmalardan çok daha kapsamlı şekilde tarayacağı için eğer oradaysa o cismi tespit edebilecektir.”
