San Antonio Texas Üniversitesi’nden (UTSA) astronomlar, galaktik iklimde önemli etki yaratabilecek kadar güçlü olduğunu söyledikleri bir kara delik keşfettiler.
Kara delik periyodik olarak kuvvetli enerji patlamaları salıyor. Dünya’dan 26 milyon ışık yılı uzakta yer alan kara delik, böylesi püskürmeler ürettiği bilinen en yakın süperdev kara delik.
Kara delik NASA’nın Chandra X-ışın Gözlemevi kullanılarak tespit edildi. Messier 51 olarak adlandırılan bir galaksiler sistemi içerisinde yer alıyor. Sistem iki galaksinin, daha büyük olan spiral galaksi NGC 5194 ve küçük yoldaş galaksi NGC 5195’in devam etmekte olan çarpışma ve birleşmesini içeriyor.
Araştırmacılar, galaktik çarpışma ve birleşmenin doğasının, yakındaki süperdev kara deliğin şiddetli fışkırmaları tarafından şekillendirildiğine inanıyorlar.
UTSA fizik profesörü ve baş araştırmacı Eric Schlegel basın duyurusunda “Dünya’da kuvvetli fırtınaların çevrelerini etkilemesi gibi, uzayda gördüklerimiz de aynısını yapıyor” diyor. “Bu kara delik çevresine, galaksinin evriminde önemli bir rol oynayan sıcak gaz ve parçacıklar saçıyor.”
Schlegel ve meslektaşları tarafından toplanan gözlemler, kara deliğin ev sahibi olan galaksinin merkezi boyunca dışarı atılan büyük madde dalgalarının kanıtını, kara deliğe yakın geniş X-ışın emisyonu yaylarının varlığını ortaya çıkardı.
Yayların hemen ötesinde, bu patlamaların yeni yıldız oluşum bölgelerini tetiklemeye yetecek kadar büyük miktarlarda galaktik maddeyi süpürdüğünü düşündüren, yoğun hidrojen gazından ince bölgeler bulunuyor.
Bir kara delik ev sahibi olan galaksi üzerinde doğrudan etkiye sahip olduğunda buna “geri besleme” adı veriliyor.
Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden astrofizikçi ve yardımcı yazar Marie Machacek “bu geri beslemenin galaksilerin çok büyümesine engel olduğunu düşünüyoruz” diyor. “Ama aynı zamanda, bazı yıldızların oluşumundan da sorumlu olabilir ve kara deliklerin yalnızca yıkıcı değil, yapıcı olduklarını da gösterebilir.”
Araştırmacılar galaktik çarpışmanın kendisinin de, şiddetli fışkırmaları körükleyen aşırı miktarda yeni madde sağlayarak kara deliği besliyor olabileceğini varsayıyorlar.
Eğer bu olay genç galaksiler için yaygın bir davranışın örneğiyse, astronomların erken galaktik evrimi daha iyi anlamasına yardımcı olabilir.
Schlegel “kara deliğin davranışı, evren çok daha gençken yaygın olarak meydana gelmiş olayların yerel bir örneği olabilir” diye ekliyor. “Bu da bu gözlemi muhtemelen çok önemli yapıyor.”
