Bir grup araştırmacı, astronomların Samanyolu’nun ötesindeki on binlerce galaksinin gerçek uzaklıklarını bulmasına yardımcı olmak adına özel bir katalog derlediler.
NED-D olarak adlandırılan katalog, yalnızca bu galaksileri araştırmak için değil, aynı zamanda evrenin her yanına milyarlarca başka galaksiye olan uzaklıkları belirlemek için de kritik bir kaynak. Büyümeye devam ettikçe, astronomlar hem evrenin ne kadar büyük olduğunu hem de hangi hızda büyüdüğünü hesaplamada her zamankinden daha fazla kesinlik için gittikçe daha fazla bu kataloğa bel bağlayacaklar. NED-D, 100 milyondan fazla galaksiye dair bilgi içeren çevrim içi bilgi havuzu NASA/IPAC Galaksi Dışı Veri Tabanı’nın (NED) bir parçası.
NED ekibinin üyesi, NED-D’nin küratörü ve veri tabanına dair The Astronomical Journal’de yayınlanan yeni raporun başyazarı Ian Steer, “Galaksilere uzaklıkların bu kataloğunu astronomi camiası için değerli bir kaynak olarak sunmaktan heyecan duyuyoruz” diyor. “Kozmik bir cismin uzaklığını anlamak, özelliklerini anlamanın anahtarı.”
Steer ve meslektaşları makaleyi Ocak ayında Grapevine, Texas’ta Amerikan Astronomi Cemiyeti’nin 229’uncu toplantısında sundular.
Kozmik Mesafeler
Diğer galaksiler aşırı uzak oldukları için bize uzaklıklarını ölçebileceğimiz kadar uzun bir mezür mevcut değil. Astronomlar bunun yerine mesafenin göstergesi olarak Tip Ia süpernovalar ve Sefeid değişenleri olarak adlandırılan zonklayan yıldızlar gibi aşırı derecede parlak cisimlere güveniyorlar. Bilim insanları uzaktaki bir galaksinin ne kadar uzak olduğunu hesaplamak için cisimlerin uzaklıklarıyla yayınlanan toplam enerji gibi diğer özellikleri arasında bilinen matematiksel ilişkileri kullanıyorlar. NED-D bu gibi mesafeleri tahmin etmek için artık yetmişten fazla gösterge olduğunu ortaya koydu.
NED-D 2005 yılında Steer tarafından bir araya getirilen küçük bir veri tabanı olarak başladı. Steer ertesi yıl günlük olarak çevrim içi gönderilen çalışmaları inceleyerek, yeni hesaplanan mesafe tahminlerini tanımlayarak ve eski verilerin yeni analizlerini yaparak veri tabanını inşa etmek için NED’de görev yapmaya başladı.
On yıldan biraz daha önceki mütevazı başlangıcından bu yana NED-D artık 77,000’den fazla galaksi için 166,000’den daha fazla mesafe hesabıyla birlikte bazı son derece uzak süpernovalar ve enerjik gama ışın patlamalarına dair hesaplara ev sahipliği yapıyor. Araştırmacılar tarafından bugüne kadar yüzlerce çalışmada NED-D’ye atıfta bulunuldu.
Astronomi literatüründe yayınlanan gittikçe daha fazla sayıda uzaklık hesabı için alternatife ihtiyaç bırakmayan bir tablo sağlamanın yanı sıra NED-D, elbette daha geniş kapsamlı NED de, “keşif motorları” olarak da hizmet edebilir. İnanılmaz miktarlarda incelenebilir veriyi toparlayan bilgi havuzları, bilim insanlarının aksi halde gözlemler tufanında kaybolacak tuhaf ve egzotik fenomenleri belirlemesini sağlayabilir. Buna bir örnek olarak NED veri tabanındaki neredeyse bir milyon galaksi arasında “süper parlak” spiral galaksilerin NED ekibi üyeleri tarafından keşfi gösterilebilir.
Steer “NED ve NED-D dahil ilişkili veri tabanları, veri arama servislerinden bilim için meşru keşif motorlarına dönüşme sürecindeler” diyor. “Astronomlar bugün NED’i kullanarak “büyük veri” dağlarını inceleyebilir ve evrenimize dair yeni ve muhteşem bakış açıları bulabilirler.”
